Kommaneuker. Spatienazi. Als je op taaldetails let, krijg je er soms weinig flatteuze bijnamen voor terug. Laat iedereen maar lachen, want details kunnen heel belangrijk zijn.
De komma
‘Ik heb genoten van je pik’, zei Rob Geus ooit op Twitter tegen darter Michael van Gerwen nadat hij hem een wedstrijd had zien winnen. Rob let bij zijn hygiënecontroles altijd erg op de details, maar als het op taal aankomt, is hij veel slordiger. Want door het ontbreken van een komma krijgt de zin een seksuele betekenis die hij (denk ik) niet had bedoeld.
Op Facebook zag ik ooit een foto van een gebraden kalkoen, gemaakt tijdens een schoolreisje of een kamp. Daarbij stond de tekst: ‘Time to eat children’. Ook daar ontbrak een komma. Dat hoop ik tenminste, want anders vrees ik voor de aanwezige kinderen.
Soms moet je een zin wat vaker lezen totdat je het verschil ziet en snapt. Als ik schrijf: ‘Ossenaren, die messen bij zich dragen, kun je maar beter ontwijken’, dan zeg ik dat je uit de buurt van alle Ossenaren moet blijven, omdat ze stuk voor stuk een mes op zak hebben. Maar als ik, met één komma minder, schrijf: ‘Ossenaren die messen bij zich dragen, kun je maar beter ontwijken’, dan staat er iets heel anders. Ik zeg dan alleen nog maar dat je op moet passen voor Ossenaren met een mes. Of dat een grote of een kleine groep is, laat ik in het midden.
De spatie
Er bestaat een website over onjuist spatiegebruik, met zelfs een bijbehorend boek. Hoeveel verschil kan een spatie uitmaken? Nou, best veel. Wat dacht je van een bord met de tekst ‘Voor twee tot zes jarigen’ dat bij een speeltuin stond. Als je het goed leest, staat er dat de speeltuin toegankelijk is voor minimaal twee en maximaal zes mensen die jarig zijn. Natuurlijk snapt iedereen dat dat niet wordt bedoeld, maar het staat knullig.
(Voor mede-spatienazi’s: er had ‘Voor twee- tot zesjarigen’ moeten staan. Maar er zijn (zoals meestal) ook alternatieven die makkelijker zijn voor zowel de schrijver als de lezer. Ik zou hier hebben gekozen voor: ‘Voor kinderen van twee tot zes jaar’.)
Twijfel je of ergens wel of niet een spatie tussen moet? De kans is groot dat het antwoord ‘geen spatie’ is. Want in het Nederlands schrijven we woorden best vaak aan elkaar. Vaker dan de meeste mensen denken en ook vaker dan in veel andere talen. In het Engels bestaat marketing manager uit twee woorden, in het Nederlands is het marketingmanager. Hetzelfde geldt voor een woord als freelancecontract. Ook andere samenvoegingen zoals nieuwbouwwoning, distributiecentrum, supportafdeling, advertentieverkoper, bezorgservice of pizzarestaurant zie ik vaak onterecht los geschreven worden.
Ik kan nog veel meer schrijven over wel of geen spatie, bijvoorbeeld over het verschil tussen te veel en teveel of tussen rode wijnglazen en rodewijnglazen, maar dan wordt het erg gedetailleerd.
Wel heb ik nog een belangrijke tip. Als je vindt dat samengestelde woorden erg lang worden, dan mag je eigenlijk altijd een streepje gebruiken. Vind je langetermijndoelen niet lekker leesbaar, dan mag je er lange-termijndoelen van maken. Je kunt het ook helemaal omzeilen door ‘doelen voor de lange termijn’ te schrijven. Dat zou mijn keuze zijn.
De hoofdletter
Ik zie de laatste jaren steeds meer onterechte hoofdletters, vooral in zakelijke teksten. Het verandert maar zelden iets aan de betekenis van een zin, maar het staat wel slordig en amateuristisch.
Vergeleken met andere talen, zijn we in het Nederlands zuinig met hoofdletters. De dagen van de week en de maanden van het jaar schrijven we hier bijvoorbeeld met een kleine letter. De regels zijn niet altijd makkelijk, want Kerstmis is met een hoofdletter, maar kerstboom en kerstviering zijn met een kleine letter. Twijfel je? Zoek met Google gewoon op ‘kerstboom hoofdletter’ en je hebt in drie tellen je antwoord.
Zeker Amerikaanse bedrijven hebben de neiging om in teksten veel onterechte hoofdletters te gebruiken. Misschien willen ze zo belangrijker lijken. Sommige Nederlandse bedrijven nemen dat over, zo merk ik. Ik zie functietitels, zoals het eerder genoemde marketingmanager, vaak met een hoofdletter. Ook bij vakjargon, zoals bijvoorbeeld ‘cloud computing’, ‘houtskeletbouw’ of ‘conversieratio’ gaat het vaak fout. Die woorden moeten gewoon met een kleine letter worden geschreven.
Van verkeerd hoofdlettergebruik wordt je tekst vooral schreeuwerig en chaotisch. Je herkent onmiddellijk iemand met minder schrijfervaring. Het is een beetje als Comic Sans als lettertype gebruiken. Het kan ervoor zorgen dat mensen jouw bedrijf als amateuristisch gaan zien.
Ja, misschien overdrijven wij als tekstschrijvers een beetje als het over dit soort details gaat. Zoals de eerder genoemde Rob Geus zich meer opwindt over een stoffig randje in een keuken dan dat ik dat doe. Maar taaldetails kunnen wel degelijk een groot verschil maken. Als je mij dus een kommaneuker of een spatienazi wil noemen, dan zie ik dat als een compliment.
Reactie schrijven